"UNHA ALTERNATIVA GALEGA Á REFORMA DO SISTEMA FINANCEIRO ESPAÑOL"

  

VENCE, Xavier (2012) Dir.; "Unha alternativa galega á reforma do sistema financeiro español"

Cando un sistema entra en crise é cando, precisamente, se medita e se traballa máis sobre o mesmo. Iso é o que está a acontecer co sistema financieiro, dende fai moito non se fala nen se escribe tanto sobre o mesmo, e o documento de traballo cuxo enlace se relaciona na parte superior non podía ser menos.

O estudo dirixido por Xavier Vence y realizado coa colaboración de Brais Yáñez Chamosa e Jorge Fernandez Montoto nos fai unha análise detallada da crise que está a vivir o sector financieiro e as súas consecuencias sobre a chamada “economía real”, e pasa a teorizar sobre unha “alternativa galega á reforma do sistema financieiro español”

As orixes ou causas do estrangulamento do financiamento ás PEMES é compartido por moitos de nos (empregados de banca nalgúns casos), e fica descrito con detalle no estudio realizado por Yáñez e Fernández. Resumindo moito o proceso de estrangulamento da financiación, o Sector financieiro adicouse nos últimos tempos a especular máis que a invertir, a buscar réditos rápidos e elevados en vez de pensar noutros fins como o contribuir o desenvolvemento económico.  Esta situación é comprensible dado que os fins buscados pola gran banca é a maximización dos beneficios, sobre todo na banca privada. É precisamente neste punto onde os autores proclaman a necesidade de desenrolo dunha banca pública (galega), dado que os fins perseguidos polo sector público (quen ostentarían a propiedade nunha banca pública, ou alomenos detentarían certa influencia na xestión dunha banca mixta) serían, ou deberían ser outros, e entre eles debería estar o contribuir o desenrolo económico.

Partindo destas premisas e analizando a realidade europea e incluso mundial constátase a existencia dunha banca pública en moitos países, onde se logran mellores desenvolvementos no sector financieiro que en España, e onde a crise se notou menos.

A realidade española e galega lévanos a que o financiamento se concentrou en exceso no sector da construcción, tumor maligno da nosa actual estructura económica. Os impagos sufridos polo sector financieiro ata a actualidade, así como os que previsiblemente se sufra, ocasionan unha contracción do crédito ó sector productivo, o cal unido o feito das novas normativas que pretenden fortalecer o capital das entidades para que non sucumban o pinchazo do sector construcción levan como xa dixemos á restricción do crédito. Todo esto condiciona que as empresas se vexan privadas de canles de financiamento que consideran adecuados. Neste punto fago o primeito inciso ou puntualización sobre o estudio: as empresas certamente tamén vivían unha situación de apalancamento financieiro excesivo, o cal difícilmente se pode manter nunha situación de restricción do crédito; as alternativas pasarían por buscar financiación a través de novos inversores ou a través de fusións ou agrupacións de empresas en determinados sectores (algo que pola idiosincrasia do noso país é bastante complicado)

No tocante a un sector financieiro público estou totalmente dacordo coa necesidade do mesmo, pero….. é necesario pensar perfectamente o modelo que desexamos ter.  Vimos de “dar o tiro de gracia” a través da nova normativa a un sistema financieiro social  baseado nas caixas de aforro, e o que temos que meditar é precisamente porque fallaron. A tal respecto apunto dous aspectos:

-    Fallouse porque o carácter social primou sobre a obra social das caixas e esquenceuse o “financiamento social”, perseguindo a maximización de beneficios a expensas de asumir maiores riscos financieiros na actividade de intermediación. Como consecuencia disto acumularonse perdas que remataron por facer inviables a algunhas entidades.

-          A causa básica do anterior punto provén das fórmulas de goberno que se tiveron aplicado ata o de agora nas caixas de aforro, a cal pivotaba no poder político e nos consellos de administración faltos de profesionais e plagados de políticos.

Polo tanto, para plantexarnos un sector financieiro público debemos, en primeiro lugar, evitar cometer os fallos comentados anteriormente. No estudio faise mención expresa a sistemas que funcionan noutros lares, tal como o BND de Dakota do Norte. Aproveitemos neste senso o que aparentemente funciona noutros lares, adaptemos estes tipos de modelo (sobre todo o de administración)

Unha puntualización máis a ter en conta, sobre todo tras a nacionalización de Bankia: a esta entidade houbo que nacionalizala por considerala “sistémica” (é tan grande que a súa caída provocaría un colapso no resto do sector financieiro), pois actualmente podemos estar enfatizando a creación de máis entidades “sistémicas” coa obriga que o goberno plantexa noutros grupos de caixas, corrixamos primeiramente ese erro, o cal a súa vez nos facilitará a creación de entidades públicas ou mixtas asociadas a determindas rexións.

Creo firmemente que tamén estamos perdendo unha ocasión única para que o proceso de reestructuración non acabe mal nin sexa un custo excesivo para as arcas públicas,  e se estamos inxectando cantidades inxentes en rescates, tal vez sexa o momento de que a consecución dunha banca pública sexa a través da transformación das entidades actualmente intervidas e ás que actualmente se lles facilitou financiamento por parte do FROB.

Respecto á creación dun grupo ou entidade financieira galega creo que  constitúe unha medida de actuar sobre a economía tan válida como outra calquera, pero o maior risco que podemos correr é que a finalidade perseguida se corrompa e voltemos a sufrir unha situación como a actual. Conclusión: de facelo, hai que facelo ben e artellar uns sistemas de controis que incidan na dirección das entidades,  pero que impidan que os gobernantes tomen as medidas ou corrompan a actividade da  propia entidade a crear.

SIMIOCRACIA

ANNUS HORRIBILIS

Gustaríame poder dicir iso de "ANNUS HORRIBILIS", pero realmente xa levamos uns cantos, concretamente dende o 2008, e elexín este latinaxo para falar da crise, porque así dicimos cando un ano non nos foi moi ben, e como esta crise parecía que ía ser curta..... pois a verdade é que resulta unha mágoa que non poidamos dicir iso de "ANNUS HORRIBILIS"

 Das crises sempre se soe sacar algo en positivo, pero aquí levamos catro anos e aínda no vimos a luz ao fin do túnel para poder sacar algo en positivo deste sufrimento colectivo demasiado longo. É certo que sempre nos queda a esperanza de lograr alcanzar esa meta que sería a recuperación do crecemento e a estabilidade económica, pero para desgracia nosa, é a esperanza a que perdemos día a día.

Podemos buscar tódolos culpables que queiramos para achacarlle a paternidade/maternidade da situación na cal nos atopamos, e en España en particular temos a un colectivo que é obxetivo de todas as miradas: os políticos, e realmente, e en parte, non nos faltan motivos para pensar neste grupo de cidadáns para buscar un culpable.

Digo en parte, porque, cando as cousas van ben aquí nadie protesta, aquí nadie discrepa e aquí ninguén aporta outro punto de vista diferente do oficial. ¿Alguén se acorda da última crise vivida en España?, aquela que nos asolagou no ano 1993, despois dos fastos do 1992 (EXPO, OLIMPIADAS...) Pois dende aquela crise ata o comenzo desta pasaron 15 anos, período no cal vivimos un crecemento increíble, no cal gastamos e gastamos sen pensar que a bonanza económica podía acabar, agora miramos atrás e meditamos en moitos gastos/inversións que xa consideramos insensatos. Só por citar algúns: Aeroportos fantasmas como o de Ciudade Real e Castellón; ampliacións temerarias doutros como a dos tres galegos sen plantexarnos a viabilidade doutra opción que pasaría por conquerir un aeroporto internacional ben comunicado con calquer recuncho da nosa Autonomía; a Cidade da Cultura; multiusos varios diseminados por calquer concello; polígonos industriais desertos -porque non chegaron a asentarse as empresas que logo deron en quebra-, ..... Visto estas cousas, ao mellor van ter razón os que dicían que vivimos coma ricos cando non o éramos.

Esta semana, a través das redes sociais, concretamente TWITTER, atopeime cunha reflexión que decía o seguinte: "Tras 2 décadas bajando impuestos progresivos, nos hemos quedado sin dinero y ahora subimos tasas a menos q mileuristas.” A persoa que twitteou isto foi Jordi Sevilla, sí, aquel que noutrora lle dixo ao expresidente que podía aprender en dúas tardes o que algúns aínda non conseguimos en 5 anos nos que nos deron un título de "LICENCIADO EN ECONOMÍA". Sen embargo, isto fixome meditar algo, e é que efectivamente levamos como dúas décadas baixando impostos progresivos, baixando os impostos que teoricamente son máis sociais, ao mesmo tempo que subimos constantemente os impostos indirectos, eses que non diferencian en absoluto a nosa situación persoal e económica e que se xustifican básicamente polo consumo. Ahí lle teño que dar a razón ao señor Sevilla, lóxicamente logo debería preguntarlle porque cando el estivo no goberno se fixo xustamente iso. Vamos a darlle o beneplácito de que, alomenos, recoñece o erro.

Certamente, en España conquerimos un "Estado do Benestar" envexable, sobre todo se pensamos na Sanidade, Educación, Pensións, Lei de Dependencia, Igualdade, .... Despois das rebaixas en impostos que fixemos nas últimas décadas debemos empezar a valorar se realmente estamos dispostos a sufragar ese "Estado do Benestar" (espero firmemente que a resposta sexa maioritarimente positiva). Entón, se partimos do feito de que desexamos esta prestación social pública, entón deberíamos plantexarnos, máis que recortes, incrementar as fontes de financiación dos mesmos. 

Chegados a este punto tamén deberíamos pensar en algo tan sinxelo como no proceder da "Facenda Pública", esa disciplina económica que casa ingresos e gastos públicos a fin de equilibralos para afrontar as inversións e os gastos que as Administracións Públicas deben levar a cabo. Fixemonos que aquí tamén podemos ter outro fallo no noso sistema. ¿Alguén observou un Orzamento Público restrictivo quitado os dous últimos anos? Vou respostar eu: ¡¡¡NON!!!. Temos aquí outro "vicio", as Administracións intentar incrementar constantemente os seus gastos, e iso en épocas de bonanza económica pódese tapar co incremento da recadación debido ó crecemento económico, pero no momento en que a recaudación mingúa por unha recesión, o sistema entra en Déficit e vémonos obrigados a pedir prestado (increméntase a Débeda Pública" )

Ao final parece que a Economía Pública non difire moito da privada que cada un ten na súa casa, logo o que ten que facer a Facenda Pública será: maximizar ingresos e minizar, ou alomenos, conter os custos, pero eso sí, respetando aqueles servicios que queremos preservar, e que nos deben facer unha sociedad igualitaria e xusta, na que calquera poida chegar a onde desexe sempre que destaque nunha determinada faceta e poña da súa parte esforzo e adicación. Estamos compartindo sufrimentos nestes intres, compartamos solucións e esperanzas, e que estas no futuro se convirtan en oportunidades colectivas. 

Ata o de aquí todo sería ideal, pero faltanos outra compoñente económica pública: a promoción económica. A veces para medrar económicamente necesitamos gastar (invertir), e o Estado debe ter esa faceta, e se non a desenrolamos atoparemonos nunha situación como a actual, na cal ademáis de reducir o gasto social, tamén reducimos a inversión, e polo tanto estrangulamos o posible crecemento económico e profundizamos na crise.

¿Seremos capaces nalgún momento de actuar contraciclicamente no ámbito orzamentario?, é dicir, conter o gasto en época de bonanza e distinar recadación a aforrar para poder expandir ese Gasto Público no momento en que entremos en recesión e a Economía Privada non sexa o suficentemente forte para tirar da producción do país.

Ahí está a decesión dos nosos gobernantes: podemos optar por que o mercado regule a maior marte da economía, e situarémonos nunha situación similar a que imos vivir ou apostar por un Estado forte no económico que sexa capaz de actuar contraciclicamente e sen nengún tipo de complexo nos momentos de crise.